گرد و غبار و آلودگی میتواند باعث بروز مشکلاتی برای سلامتی، محیط زیست، دستگاه های صنعتی و … شود. بر خلاف باور عموم، بیشترین تعداد مرگ و میر مربوط به مشاغل نه مربوط به حوادث و سوانح، بلکه مربوط به بیماری هایی است که به خاطر در معرض هوا و محیط ناسالم بودن در سالیان آتی روی میدهد. یکی از این عامل های کشنده گرد و غبار (چه غبار آلی و چه غبار غیر آلی) است. این موضوع نیاز به راه حلی برای کنترل گرد و غبار را به وجود می آورد. به همین دلیل سیستم های غبارنشانی و سیستم های کنترل گرد و غبار از اهمیت بالایی برخوردار هستند.

غبارنشانی یا کنترل گرد و غبار چیست؟

غبارنشانی (Dust Suppression) یا کنترل گرد و غبار (Dust Control) چیست؟ غبارنشانی عبارت است از گیر انداختن ذرات معلق گرد و غبار یا نگه داشتن و مانع شدن از بلند شدن ذرات به وسیله تولید ذرات ریز سیال با اسپری نازل ها یا نازل اتمایزر صنعتی. سیستم کنترل گرد و غبار بسته به محیط کاربری میتواند به صورت ثابت و یا متحرک (مانند fog cannon) تعبیه گردد. سیستم های ثابت به صورت زمینی، دیواری یا سقفی قابل نصب و اجرا هستند. جهت حفظ ایمنی، هنگام نصب سیستم غبار نشانی سقفی باید به نصب محکم و بدون لغزش لوله ها و اسپری نازل ها نیز توجه نمود.

از نظر هزینه و صرفه اقتصادی، سیستم های غبارنشانی یا کنترل گردوغبار ثابت به مراتب هزینه کمتری برای نصب و اجرا خواهند داشت. چرا که در ساده ترین حالت میتوان با یک پمپ آب، لوله کشی ساده و چند نازل پاشش آن را راه اندازی نمود. اما این نوع دستگاه های غبار نشانی اغلب در فضاهای بسته و بر روی خطوط تولید مناسب است. اگر فضا باز باشد، نیاز به جا به جایی احتمالی محل تولید غبار باشد و یا نیاز به پوشش سطح وسیع تری باشد، استفاده از ماشین های غبار نشانی قابل حمل به صرفه تر و مفیدتر است.

نقش اسپری نازل ها و افشانک ها در کنترل گرد و غبار

حساس ترین و حیاتی ترین قسمت یک سیستم غبارنشانی یا کنترل گرد و غبار افشانک های آن است. هنگام انتخاب اسپری نازل ها باید جنس آنها را بر اساس محیط استفاده و سیال مورد پاشش در نظر گرفت. خوردگی، سایش، فرسایش، برخوردهای مکانیکی و گرفتگی دهانه نازل ها (Nozzle Orifice) میتواند باعث افت بازده نازل های غبار نشانی گردد. بازدید، تمیز کردن و تعویض به موقع نازل های پاشش مانع از افت کیفیت و افزایش کلی طول عمر سیستم میشود.

جهت عملکرد مناسب سیستم های کنترل گرد و غبار باید قطرات آبی تولید کرد که از لحاظ قطر با سایز ذرات معلق مورد نظر یکسان باشند. نحوه عملکرد سیستم غبارنشانی به این صورت است که قطرات آبی که سایز مشابه ذرات گرد و غبار مورد نظر دارند به آنها چسبیده و سطح آنها را در بر میگیرند. بدین شکل وزن آن ذرات و چسبندگی آنها افزایش می یابد. در نتیجه این گرد و غبار به روی زمین برمیگردد و مجدد بلند نخواهد شد.

نکته مهم در انتخاب سیستم غبارنشانی و اسپری نازل های غبارنشانی سایز قطرات آب است. در صورت کوچک بودن سایز قطره های اسپری آب، آنها توسط جریان هوا از اطراف آنها سُر داده میشوند و غبارنشانی صورت نمیگیرد. و در صورت درشت بودن قطرات آب، رطوبت بیش از حد و خیسی ایجاد میگردد.

در هنگام، صنایعی مانند سنگ و معدن، ساختمان سازی، تخریب ساختمان، بازیافت، زغال سنگ و فولاد از جمله بزرگترین استفاده کننده های سیستم های غبار نشانی هستند. بسته به میزان و نوع گرد و غبار تولیدی، هر یک از مدل های مختلف اسپری نازل ها از جمله فول کن (مخروطی کامل)، هالو کن (مخروطی چتری)، نازل مه پاش و پنوماتیک میتواند در سیستم های کنترل گرد و غبار به کار رود.